Ön çapraz bağ yaralanması olan bireylerde amaç, tekrar normal bir diz elde etmektir. ayrıca uzun vadede yırtığın oluşturabileceği meniskus yırtığı veya aşınma ve yıpranmanın önüne geçmektir.

 Ön çapraz bağ tamiri nasıl yapılır?

Eğer ön çapraz bağ, yapıştığı yerden bir kemik parçası kopartarak ayrıldı ise, kopan kemik parçası yerine tutturulur. Daha çok çocuklarda görülen bu durumda tespit vidalar veya dikişler ile yapılabilir. Bu işlem çoğunlukla artroskopik olarak yapılır, ender durumlarda açık cerrahi gerekli olabilir.

Erişkinlerde ön çapraz bağ, çoğunlukla gövdesindeki lifler ayrılıp parçalanarak yırtılır. Saçaklanmış bir doku şeklindeki bağın tamiri mümkün değildir ve ameliyat sırasında yeni bir doku ile bağın onarılması gerekir. Bağ tamiri için sıklıkla diz çevresindeki iç bağlar kullanılır.

Bağ nakli için kullanılabilen  3 tip bağ vardır. Birincisi kişinin kendi vücudundan elde edilen bağlar(Otogreft), ikincisi ise kadavradan elde edilmiş olan (Allogreft) bağlardır. Allogreftler kuru greft ve taze dondurulmuş greftler olarak 2 tiptedir.Üçüncü tip sentetik bağlardır. Ancak uzun yıllardır sentetik bağ kullanımı terk edilmiştir. Yeni üretilen sentetik bağların uzun dönem sonuçları ise belirsizdir.

Allogreftlerin vücuda uyum problemleri ve dayanıklılığının daha az olması nedeni ile günümüzde sıklıkla otogreftler kullanılmaktadır. Ancak bazı sporcularda mevcut yapıyı zayıflatmamak için allogreftler kullanılır. (Çoğunlukla kadavradan alınmış kemikli aşil tendonu gibi.)

Otogreftler vücutta bazı farklı bölgelerden elde edilmekle birlikte bu gün sıklıkla uyluk arka adelesi tendonları(Hamstring)ve patellar tendon (kemikli)) kullanılmaktadır.

 Kemik-tendon-kemik greftler: Diz önünden yapılan alt alta her biri yaklaşık iki santimlik iki kesi vasıtasıyla alınır. Tibia ve femur kemikleri içerisine greftin ucundaki kemik parçaların girebileceği tüneller açılır ve greft yerleştirildikten sonra titanyum, çelik yada emilebilir vida çivi veya staple ile sabitlenir.

o       Avantajları: Fiksasyon çok kuvvetlidir. Yeniden yapılandırılan ÖÇB orjinali kadar ya da daha kuvvetlidir.

o       Dezavantajları: Diz önü ağrısı olabilir. Yere diz çökerek çalışanlarda sorun uzun sürelidir. Patellar tendon greftin alınmasına bağlı zayıflar.

Hamstring grefti: Hastanın kendi Semitendinozus ve grasilis tendonları dizin iç tarafından alınır. Özellikle büyüme plağı açık genç hastalarda daha çok tercih edilen bir yöntemdir.

o       Avantajları: tendonların alındığı kesi diz önünden uzak olduğu için diz önü ağrısı olmaz. Patellar tendon sağlam kalır.

o       Dezavantajları: Kemik-tendon iyileşme hızı, kemik-kemik iyileşme hızına göre daha yavaştır ve daha uzun süre alır. Hamstring tendonlarında yaklaşık %10’luk bir kuvvet kaybı kalır ancak bu genelde hasta tarafından fark edilebilecek bir zayıflık oluşturmaz.

Bağ Nasıl Tutturulur?

Yeni bağın kemiklere tutturulması için titanyum vidalar, emilebilir vidalar, dikiş teknikleri, sıkıştırıcılar, düğmeler ve kemik ya da emilebilir kamalar kullanılmaktadır. Son dönemde gittikçe artan oranda emilebilir vidalar kullanılmaya başlanmıştır.

Ameliyat öncesi hazırlık neler yapılır?

Doktorunuzla ameliyat saati belirlendikten sonra ameliyat hazırlıkları başlanır.Ameliyat için engel bir hastalık olup olmadığını anlamak için kan ,ekg(kalp grafisi) akciğer filmi gibi tahliller istenir.Aneztesi uzmanı muayene ettikten sonra tahliller sonucuna göre ameliyat izni verir.

Ameliyat günü neler yapılır?

Ameliyat günü operasyon saatinden 1-2 saat önce hastaneye yatış yapılır.Hemşire hanımlar odanızda kişisel sağlık bilgilerinizi alır ve amelıyat günü tansiyon nabız ölçümü yapılır.Aneztesi doktorunun yapılması istediği tedavileri yapar.Heyecan varsa sakinleştirici verilebilir.

Hastanın ameliyat sonrası ağrısının en az ve kısa sürede ayağa kalkması için belden anestezi(spinal veya epidural) tercih edilir.Hastanın tercihi ile veya belden uyuşma olamadığı durumlarda genel aneztesi yapılır.

Ameliyatta neler yapılır?

Önce bağ tamirinde kullanılacak olan doku alınır, bu dokuya greft adı verilir. Daha sonra diz artroskopisi yapılarak eklem içindeki diğer yapılar değerlendirilir. Menisküs ve eklem kıkırdağında yaralanma varsa gerekli girişim yapılır. Daha sonra diz eklemindeki kemiklere tüneller açılarak, yeni bağın geçeceği yol hazırlanır. Bu tünellerin içinden greft geçirilerek uygun gerginlikte kemik tünellerin içinde tespit edilir. Bunun için metal veya eriyebilen vidalar, çapraz çiviler ve u şeklinde çiviler kullanılır. Bağı yerinde tutan bu vida ve çiviler rahatsızlık vermediği sürece ömür boyu vücutta kalabilir ve çıkartılmaları gerekmez. Menisküs yırtığı veya başka ek lezyon bulunup bulunmamasına göre ameliyat ortalama 60-90 dakika arasında sürmektedir. . Diz eklemi içinde biriken kanı dışarıya almak için dren adı verilen ince plastik bir hortum yerleştirilir, bu dren genellikte ameliyattan 24 saat sonraki pansuman sırasında çıkartılır.

Ameliyatın başarısı nasıldır?

Ön çapraz bağ cerrahisi sonrası ülkemizde ve dünyada bildirilen başarılı sonuç oranları %80–90 arasındadır. Teknik sorunlar, yeni oluşan yaralanmalar ve dize yerleştirilen dokunun yeni bir bağ şeklinde olgunlaşıp sağlamlaşmaması nedeniyle hastaların % 10-20’sinde yeterli başarı elde edilmeyebilir. Bunların da bir kısmında yeniden bağ cerrahisi gerekli olabilir

  Ameliyat sonrası neler yapılmaktadır?

 Hastalar ameliyattan 6 saat sonra hemen ayağa kaldırılarak  basmadan yürütülmektedir. Taburcu olan hastalara 3 hafta süre ile dizlik kullandırılır.Masa başı çalışan hastalar 20 gün sonunda işlerine dönebilmekte, ayakta çalışan hastalarda bu süre 45 günü bulmaktadır. Aktif mücadele sporlarına dönmeye 6-8 ay sonra müsade edilmektedir. Konulan greft ancak ameliyattan 1 yıl sonra maksimum gücüne ulaşır. Bu süre zarfında mutlaka korunması gerekir.

 Ameliyat sonrası görülebilicek sorunlar nelerdir?

En sık rastlanılan sorun greft alınan bölgede ağrı ve kanamadır. Ameliyat sonrasında birtakım komplikasyonlar görülebilmekle birlikte sıklıkla;      

Derin Ven Trombozu: Bacaktaki derin toplardamarlarda pıhtı oluşmasıdır. Diz ile ilgili her ameliyattan sonra görülme riski vardır. Bacakta şişme ısı artışı ve ağrıya yol açar.Erken harekete başlama riski önemli ölçüde azaltır.

Enfeksiyon: Riski çok düşük olmakla birlikte önemli bir komplikasyondur. Ameliyat sırasında steriliteye üst düzeyde dikkat etmek gerekir.

Eklem Sertliği: Nadir olmakla birlikte diz içerisindeki yapışıklıklara bağlı eklem sertliği ortaya çıkabilir. Bunu engellemek için ameliyat sonrasında erken ve yoğun hareket programı önemlidir. Ameliyat yaralanmadan sonra çok kısa süre içerisinde yapılmışsa eklem sertliği gelişme riski artar.

Greft Sıkışması: Eğer kemikte açılan tünellerin yeri uygun değilse, yeni yerleştirilen greft hareketler sırasında eklem içerisinde sıkışabilir. Sıklıkla dizin tam olarak açılması engellenir. Bu problem nadiren fizik tedaviden fayda görmekle birlikte genelde yeni ameliyat gerektirir.

Greft kopması:Genellikle ilerleyen aylardaki dengesiz spor veya erken spor başlaması sonucunda olur.

Aneztesi sonrasında baş ağrısı : ameliyat sonrasında az sıvı tüketilmesi ve 2-3 gün içinde erken ve uzun süreli oturma , ayağa kalkma sonucunda olur.Tedavide 2-3 lt sıvı tüketilmesi,kafeinlı içecekler ve yatak istirahati önerilir.Şiddeti artarsa hastaneye basvurulup belden tedavi ve damardan sıvı ve ağrı kesiciler verilir.Genellikle 1 hafta içinde geçer ve kalıcı bir durum değildir.