PATELLAFEMORAL EKLEM SORUNLARI (DİZ ÖNÜ AĞRISI)

Dizde en sık karşılaşılan sorunlar  patellofemoral ekleme ait sorunlardır. Patella denilen diz kapağının  aşırı kullanımı, diz kapağının altındaki kıkırdakta hasarlanmaya yol açarak; diz ekleminde ağrı, güçsüzlük ve şişliğe yol açabilirler. Bu problemlere tüm yaş gruplarında özellikle sporcularda rastlanabilir.

Diz kapağı kemiği dizüstü kaslar ile patellar tendon  arasında adeta bir kaldıraç görevi görür ve dizin yukarı kalkmasını sağlar.

Patellanın alt yüzü uyluk kemiği olan femurun özel oluğunda kayması sonucunda diz hareketleri oluşur.

Patellafemoral eklem sorunları oluşturan sebepler nelerdir?

Patella ağır yük altında kaldığında alttaki kıkırdak hasarlanmaya  başlar. Bu tablo bazen kondromalazi patella olarak adlandırılır.Patello-femoral eklem yaşlılığa bağlı  osteoartritinde sıklıkla etkilenir.

Diz ağrısına yol açan sebepler arasında, dizin hareketleri esnasında patellanın, patello-femoral oluktaki hareketinin normalin dışında olmasıdır. Bu anormal hareket tarzının sebebi quadriceps kaslarındaki (Diz üstü kaslar)kas dengesizliği olabilir.Diz üstü kasların diz kapağını içe veya dışa daha fazla çekmesi sonucunda diz kapağının çekilen bölgesinde aşırı basınç sonucu kıkırdaklar erken aşınır.

Bir başka dengesizlik sebebi, diz kemiklerinin şekil farklılıklarıdır. Anatomik varyasyon olarak da adlandırılan bu şekil farklılıkları, doğumdan itibaren mevcuttur. Doğuştan bazı insanlarda diz ekleminde femur ve tibia arasındaki açı farklıdır.Anatomik varyasyonun bir başka türü, patello-femoral oluğun normalden daha küçük olmasıdır. Bu durumda oluk daha sığ hale gelir. Bu sığlık genellikle dizin dış tarafından kaynaklanır. Bu durumda patella oluktan dışarıya çıkarak pateller dislokasyona yani çıkığa  sebep olur. Bu tablo sadece ağrıya sebep olmakla kalmaz, patellanın altındaki kıkırdağa da zarar verebilir. Eğer bu tablo çok sık tekrarlarsa, patello-femoral eklemde dejenerasyon çok hızlı gelişir.

Şikayetler nelerdir?

Patello-femoral problemi olan insanlar, tipik olarak merdiven aşağı veya yokuş aşağı inerken ağrıdan yakınırlar. Uzun süre dizin bükülü kaldığı  durumlarda da ağrı ortaya çıkabilir ve kalktıktan sonra belli bir süre topallama tipiktir. Bazen dizde bir boşalma hissi olur.

Çömelme esnasında veya merdiven inip çıkarken çıtırdama sesi ortaya çıkabilir. . Bu ses diz kapağı kemiği ile uyluk kemiğinin birbirlerine sürtmesinden kaynaklanır.Aşırı kullanıldığında diz şişebilir; diz hareketleri kısıtlanabilir.

Tanı nasıl konur?

Öncelikle ayrıntılı fizik muayene yapılır.Tansanjiyel direkt grafı ile  patellofemoral eklem aralığı değerlendirilir. Diz yakınması olan hastalarda şikayetler çoğu kez aynı olduğu için, patella ile ilgili semptomlar diğer diz problemleri ile karışabilir. Bu durumda, MRI çekilebilir.MRI da eklem kıkırdağı görülüp, ek bir patoloji varsa saptanabilir.

Tedavi

Önce  dizdeki ödemin azaltılması için  İstirahat ile anti-inflamatuar ilaçlar hekim tarafından önerilir.Hastalığın erken dönemlerinde fizik tedavi ağrı ve inflamasyonun azalmasını sağlayabilir. Fizik tedavinin amacı kas dengesizliği ve kas güçsüzlüğünde kasları güçlendirmektir.Uygulanan bütün bu tedavi yöntemlerine rağmen tablo düzelmezse cerrahi girişim gerekebilir.

Patello-femoral problemlerin tedavisinde  sebeb kıkırdak bozulması ise artroskopik traşlanması yapılabilir.Eğer şikayetlerin sebebi bir dizilim bozukluğu ise, lateral gevşetme adı verilen bir girişim uygulanabilir. Bu girişimde amaç, patellanın normale daha yakın bir pozisyona dönmesini sağlayarak eklem kıkırdağındaki basıncı azaltmaktır. Bunun için patellanın dış tarafında bulunan gergin bağlar kesilir. Dizilimin ileri derecede bozuk olduğu olgularda, sadece lateral gevşetmenin uygulanması yeterli olmayabilir. Eğer dizilim bozukluğu patellanın sık sık disloke olmasına sebep olacak derecede ağır ise, quadriceps mekanizmasını dizilimini düzeltecek daha kapsamlı bir ameliyata gerek duyulur. Lateral gevşetmenin yanında, dizin iç tarafındaki bağların gerginleştirilmesi gerekebilir. Hatta çok ağır durumlarda patellar tendonun yapışma yerinin değiştirilmesi söz konusudur.