Diz Kireçlenmesi (osteoartrit)

Osteoartrit, eklemlerin yüzeyini saran kıkırdak yapıların bozulması, aşınması, incelmesi ile ortaya çıkan bir eklem hastalığıdır. Osteoartrit halk arasında kireçlenme olarak adlandırılır ,

Dizde oluşan anatomik değişiklikler ; ilk dönemlerde kıkırdak yapıların bozulması, aşınması olur, ileri dönemlerde eklem kıkırdağı tamamen kaybolur. Ayrıca, eklem kıkırdağının altındaki kemik dokusunda değişiklikler sonucu kemikte büyümeler ve eklem kenarında çıkıntılar (osteofitler) gelişir. Sonuçta osteoartrit eklemlerin normal yapısını bozarak, hareketlerde kısıtlanmaya ve ağrıya neden olur.

Diz kireçlenmesinin belirtileri:
Hastalar en sık olarak diz hareketlerinde kısıtlanma ve ağrıdan yakınırlar. Kemik çıkıntılara bağlı olarak eklem şiş görünebilir. Hareket sırasında eklemde çıtırtılar duyulabilir. Belirtilerin arttığı alevlenme dönemleri olabildiği gibi, uzun süren şikayetsiz dönemler de görülebilir.

Ağrı genellikle hareket sırasında ya da günün ilerleyen saatlerinde görülürken, yakınmalar dinlenmeyle rahatlar. Uzun süren dinlenme sonrası ya da oturur durumdan harekete geçince, hareketlerde kısa süren bir tutukluk olabilir. Bu durum hareket ettikçe dakikalar içerisinde düzelir. Kireçlenme ilerledikçe, dinlenme sırasında da ağrı görülebilir ve günlük yaşam işlevleri kısıtlanabilir. Ayrıca diz çevresi kaslarda zayıflama ve güçsüzlük dikkati çeker. Kaslarda kramplar da görülebilir.

Diz kireçlenmesi oluşturan risk faktörleri:
Yaş: Yaş ilerledikçe hastalık görülme sıklığı artar.
Kalıtım: Bazı ailelerde çok daha sık olarak ve daha erken yaşlarda osteoartrit geliştiği bilinmektedir.
Cinsiyet: Kadınlarda daha sık görülür.
Kilo: Kilo artışı eklem üzerine binen yükü artırarak kireçlenme gelişme olasılığını yükseltmektedir.
Eklemlerde yapısal bozukluklar: Eklemlerde doğuştan görülen ya da sonradan kaza, travma, hastalık gibi nedenlerle gelişen yapısal bozukluklar, eklemin işleyişini aksatarak kireçlenme gelişme riskini artırmaktadır.
Eklem hastalıkları:Eklemlerde görülen iltihabi hastalıkların eklemde yaptığı yapısal bozukluklara bağlı olarak da gelişebilir
Eklemlerin aşırı kullanılması: Mesleki nedenlerle ya da yaşam tarzına bağlı olarak belirli eklemlerin aşırı kullanılması kireçlenme riskini artırmaktadır.

Teşhis:
Belirli eklemlerde gelişen kemik çıkıntılara bağlı şişlikler, hareket sırasında kısıtlanma ve kaba çıtırtıların (krepitasyon) hissedilmesi tanı koymada oldukça yararlı bulgulardır. Eklemlerin röntgen filmlerinin çekilmesi de, osteoartrit tanısını koyarken çok yardımcı olur. Kireçleneme tanısını koyduran bir kan testi yoktur. Fakat, bazı kan testleri, özellikle vücutta ciddi bir iltihabi cevabın olmadığını gösteren testler, osteoartriti diğer romatizmal hastalıklardan ayırt etmede yardımcı olurlar.

Tedavi Seçenekleri:
Kireçlenmenin durdurulması veya geri döndürülmesini sağlayan bir tedavi yoktur. Aşınmış olan kıkırdak dokusunu yenilemek günümüz yöntemleri ile mümkün değildir.

Vücut ağırlığının ideal kiloya inmesi, düzenli egzersizlerle ekleme binen yükün azaltılması ve kas gücünün artırılması hastayı rahatlatır.Eklem ağrısı için ağrı kesiciler verilmektedir. Eklem içinde sıvının arttığı alevlenme dönemlerinde, eklem içine kortizon enjeksiyonları denenebilmektedir. Eklem içine eklem sıvısına benzer özelliklerde sıvıların verilmesi ya da ağız yoluyla alınan içinde kıkırdak yapıtaşları içeren bazı gıda takviyeleri faydalı olmaktadır. Duruma göre dize sıcak ve/veya soğuk uygulamada yapılabilir.

Eklemde ileri derecede tahribat yaparak kişinin günlük ihtiyaçlarını bile yapamaz hale gelmesine neden olduğunda, bu eklemin cerrahi yöntemler kullanılarak bir protez ile değiştirilmesi gerekebilir. Eklem protezleri (yapay eklemler) hem ağrının ortadan kalkmasını, hem de eklem hareketlerinin belirgin şekilde düzelmesini sağlayabilmektedir.