DİZ YAN BAĞ YARALANMALARI

Dizin iç yan bağları iç kısmında yer alan, yüzeyel ve derin iki kısımdan oluşan bir bağdır.

Dış yan bağ, posterolateral köşe adı verilen kompleks bir bağ grubunun parçasıdır. Dış yan bağ dışında bu grup içerisinde popliteofibuler bağ, popliteus bağı, arkuat bağ, kısa lateral bağ ve posterolateral eklem kapsülü yer alır. Her iki bağda dizin stabilitesinde çapraz bağlarla birlikte önemli rol oynarlar ve dizin dışa veya içe açılmasını önler.

İç yan bağ dizin iç kısmının açılmasına engel olduğu için ayakta dururken dize yandan gelen darbelerde aşırı gerilmeye bağlı olarak yaralanabilir. Bu durumda dizin iç kısmı açılırken dış kısmı daralır. Bu yaralanma tek başına olabileceği gibi diğer bağ yaralanmaları ile birliktede olabilir. İç yan bağ ile birlikte en sık yaralanan yapılar ön çapraz bağ ve menisküstür.

Dış yan bağda ise mekanizme tam ters olarak işler. Dizin iç tarafına gelen darbe ile dış taraf açılırken iç taraf kapanır ve dış yan bağda artan gerginlik yaralanmaya yol açabilir. Beraberinde posterolateral köşe yaralanması olabilir.

Yaralanma evreleri;
Evre I lezyon: Diz varus veya valgusa zorlandığında açılma 5 mm.den azdır. Yan bağda tam olmayan bir yırtık vardır. Bağın devamlılığı vardır ve bulgular genellikle hafiftir. Hasta yan bağ üzerine basınca ağrıdan şikayet eder. 1-2 hafta içerisinde konservatif tedaviyle spora dönebilirler.

Evre II lezyon: Diz varus veya valgusa zorlandığında açılma 5-10 mm arasındadır. Bağdaki yırtık tam değildir. Sıçrama veya pivot hareketi sırasında hasta dizinde boşalmadan şikayet edebilir. Ağrı ve şişlik daha belirgindir ve günlük işlere dönüş için 3-4 haftalık bir tedavi süresi gerekir.

Evre III lezyon: Diz varus veya valgusa zorlandığında açılma 10 mm.den fazladır. Bağ tam yırtıktır. Bağ üzerinde belirgin hassasiyet ve şişlik vardır. Hasta dizini bükmekte zorlanır. Dizde boşalma normal yürüyüşte dahi olur.

Şikayetler nelerdir?
En sık gözlenen şikayet bağ üzerine basmakla alınan hassasiyettir. Yırtılan bağ üzerinde şişlik meydana gelir. Ciddi yaralanmalarda hasta dizde boşalma olmasından şikayet edebilir.

Tanı Nasıl Konur?
Yan bağ yaralanmalarında tanı sıklıkla muayene sonucunda konur. Ön-arka ve yan grafilerde avülsiyon tipi kırıklar görülebilir. MRG diğer eklem içi dokularda eşlik eden yaralanma olup olmadığını göstermek için değerlidir.

Tedavi de neler yapılır?
Yan bağ yırtıklarında fizik tedavi öncelikli olarak düşünülmelidir. Evre I yaralanmalarda bandaj, elevasyon, ve buz uygulama tavsiye edilir. Evre II yaralanmalarda menteşeli bir dizlik verilir. Üzerine ağrının izin verdiği ölçüde yük vermesine müsaade edilir. Evre III iç yan bağ yaralanmalarda dizlik en az dört hafta süreyle kullanılmalı, üzerine erken dönemde yük verilmemelidir. Bu yaralanmalarda iyileşme süresi 8-12 haftadır. Evre III dış yan bağ yaralanmasına posterolateral köşe hasarı sıklıkla eşlik eder ve dizde rotasyonel stabilite kaybı olur. Bu durumda cerrahi düşünülmelidir.